نام فایل : توسعه اقتصادي و برنامه ریزی

فرمت : .PPT

تعداد صفحه/اسلاید : 29

حجم : 2 مگابایت

توسعه اقتصادي و برنامه ریزی
فصل سوم:
فرآیند تاریخی توسعه و توسعه نیافتگی
عمر ادبیات اقتصاد توسعه بسیار کوتاه است و تاریخ شروع آن به نظر اکثر علمای این رشته به اواخر دهه 1940 میلادی یعنی پس از جنگ جهانی دوم و استقلال سیاسی بسیاری از جوامع در حال توسعه امروزی، می رسد.
اما در واقع پدیده توسعه نیافتگی پدیده جدیدی نیست و عمر آن به چندین قرن می رسد.
به نظر این علما، از دوران اولیه زندگی بشر تا شروع قرن شانزدهم میلادی، اگرچه تفاوتهای زیادی بین ساختار اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حتی اقتصادی جوامع مختلف وجود داشته است، اما اختلاف چندانی بین سطح زندگی و سطح تکنولوژی آنها نبوده است.
به بیان دیگر، با گذشت هزاران سال از زندگی بشر، اختلاف چشمگیری در سطح اقتصادی- فنی بین آنها نبوده است.
این پرسش که از قرن شانزدهم به بعد چه اتفاقاتی رخ داده است و یا اینکه ارتباط بین دو پدیده توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی چگونه است پرسشهایی هستند که در این فصل به آنها پاسخ می دهیم.
دیدگاه اول:
به نظر عده ای از علمای توسعه، اقتصاد جهانی به مثابه مجموعه مرکبی است که اقتصادهای ملی عناصر این مجموعه هستند.
اگرچه شکل این مجموعه به طور دائم در حال تغییر، تحول و دگرگونی است، اما عناصر این مجموعه (اقتصادهای ملی) با سلسله مراتب خاصی با یکریگر در ارتباطند. بنابراین هر گونه تغییری در قسمتی از این مجموعه اتفاق افتد، مطمئناً تغییراتی در کل مجموعه و در بقیه عناصر مجموعه ایجاد می کند.
تحولات سه مرحله ای در کشورهای توسعه یافته:
به عقیده نظریه پردازان دیدگاه اول، توسعه اقتصادی عناصری از این مجموعه که امروزه کشورهای توسعه یافته نامیده می شوند، در سه مرحله انجام شده است. با توجه به ارتباط بین زیرمجموعه های این مجموعه مرکب، تغییرات ایجاد شده تنها محدود به خود این کشورها نبوده است، بلکه تأثیرات مهمی نیز در کشورهای توسعه نیافته ایجاد کرده است.
سه مرحله ذکر شده در بالا عبارتند از:
1- مرحله اول یا مرحله تراکم اولیه ثروت
2- مرحله دوم یا مرحله صدور کالا
3- مرحله سوم یا مرحله صدور سرمایه
1- مرحله اول یا مرحله تراکم اولیه ثروت
شروع این مرحله از قرن شانزدهم میلادی است و تقریباً تا اواخر قرن هجدهم ادامه دارد. در این مرحله که به آن مرحله تراکم اولیه سرمایه نیز می گویند، علاوه بر تاراج ثروت کشورهایی نظیر هند، غارت ثروت سرزمینهای کشف شده آمریکایی به خصوص آمریکای لاتین نیز توسط کشورهای اروپایی انجام می شود. منظور از کشورهای اروپایی ابتدا هلند، پرتغال و اسپانیا بودند که به سبب داشتن ناوگانهای بزرگ دریایی از موقعیت برجسته ای برخوردار بودند. اما در نهایت کشورهایی نظیر انگلستان و فرانسه نیز به آنها پیوستند.
نقطه شروع تفاوت در زیر مجموعه ها و بوجود آمدن زیرمجموعه غنی و زیرمجموعه فقیر از همین جا آغاز شد.
بدین ترتیب تراکم سرمایه در ممالک غربی در این محدوده زمانی شرایط مالی مناسبی را برای این کشورها ایجاد کرد. این شرایط مالی مناسب، جریانی را بوجود آورد که به آن انقلاب تجاری می گویند. تکامل انقلاب تجاری در نهایت منجر به انقلاب صنعتی، تولید محصولات کارخانه ای و شروع مرحله دوم شد.
2- مرحله دوم یا مرحله صدور کالا
در این مرحله به علت تولید وسیع و انبوه که ناشی از ماشین در کار تولید است، تسخیر بازار ممالک مستعمره و نیمه مستعمره اهمیت پیدا می کند. تولید انبوه که منجر به کاهش هزینه های تولید و کاهش قیمت محصول می شد، شرایط را برای گشایش بازار ممالک دیگر فراهم آورد. در مواردی هم که مقاوتهایی در مقابل این حرکت ایجاد شد، غرب از طریق زور و نیرنگ و با بستن قراردادهایی تحمیلی بازار چنین کشورهایی را تسخیر می کرد.
نتیجه این فرآیند، تخریب و فروپاشی اساس صنایع دستی بومی یا تولیدات غیر کشاورزی کشورهایی بود که امروزه عقب مانده خوانده می شوند. این روند رو به رشد تا قبل از جنگ جهانی اول (1914) به شکلهای مختلف ادامه یافت و مرحله سوم، بعد از جنگ جهانی اول شروع شد.
3- مرحله سوم یا مرحله صدور سرمایه
....